Khu công nghiệp VSIP Nghệ An. Ảnh: Văn Dũng
Những năm gần đây, Nghệ An đã trở thành một trong những tỉnh được nhiều nhà đầu tư nước ngoài hết sức quan tâm, lựa chọn là điểm "dừng chân" hàng đầu với những dự án lớn. Đây vừa là cơ hội lớn để Nghệ An sớm trở thành tỉnh khá trong cả nước nhưng cũng là thách thức lớn với chính quyền tỉnh Nghệ An. Đặc biệt, năm 2022, Nghệ An đã lọt vào top 10 cả nước về thu hút vốn đầu tư nước ngoài (vốn FDI) lớn nhất.
Để có thêm thông tin và góc nhìn, Nhadautu.vn đã có cuộc trò chuyện với ông Bùi Duy Đông, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Nghệ An (NAPC Nghệ An). Xin ông cho biết, để có được kết quả như hiện nay, hoạt động xúc tiến đầu tư của tỉnh Nghệ An đã có những nỗ lực và cải cách như thế nào? Ông Bùi Duy Đông: Thành quả của công tác xúc tiến đầu tư thật sự lại nằm ở gốc rễ sâu xa của những nỗ lực và đổi mới của toàn hệ thống chính trị trong tỉnh trên những lĩnh vực khác.
Tỉnh Nghệ An đã có những sự chuẩn bị sẵn sàng điều kiện cần thiết cho nhà đầu tư gia nhập thị trường, để thu hút các nhà đầu tư FDI đến với tỉnh. Việc thúc đẩy xây dựng hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng phục vụ công nghiệp theo tôi là quan trọng nhất. Về nỗ lực trong hoạt động xúc tiến, cần nhìn lại thời điểm cách đây hơn 2 năm, khi mà lãnh đạo tỉnh và toàn hệ thống chính trị đã ưu tiên, quyết liệt cho công tác xúc tiến đầu tư. Kết quả của những nỗ lực ấy là ngày 13/4/2020 Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định số 509/QĐ-TTg về việc thành lập Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Nghệ An với sứ mệnh và tầm nhìn mới.
Tại một số dự án, một số lĩnh vực vẫn còn tình trạng "tỉnh mở sở thắt", tạo ra rào cản đối với nhà đầu tư
Ông Bùi Duy Đông - Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Nghệ An
Giai đoạn giãn cách xã hội, do ảnh hưởng của dịch bệnh hầu như không có nhà đầu tư FDI nào đến làm việc trực tiếp, phương thức xúc tiến đầu tư truyền thống tê liệt. Trong bối cảnh các sự kiện, hội nghị xúc tiến đầu tư trực tiếp bị "đóng băng" thì phương thức xúc tiến đầu tư mới được tiến hành. Phương thức xúc tiến đầu tư trực tuyến chuyên đề và trực tuyến với đối tác mang lại những hiệu quả cao hơn kỳ vọng. Phương thức mới làm cho hoạt động xúc tiến đầu tư không những không bị gián đoạn mà còn mang lại những lợi thế so sánh.
Khởi đầu từ các cuộc làm việc giữa tỉnh với các nhà đầu tư trong nước bằng hình thức trực tuyến, giữa tháng 5/2021, UBND tỉnh và Bộ Kế hoạch Đầu tư tổ chức hội nghị trực tuyến với lãnh đạo Cục hợp tác đầu tư Đài Loan để xúc tiến đầu tư mời gọi các nhà đầu tư Đài Loan vào Nghệ An; tiếp đó, tỉnh cũng tham gia hội nghị xúc tiến đầu tư trực tuyến giữa Việt Nam với với Nhật Bản qua đó bước đầu tiếp cận, giới thiệu được với các nhà đầu tư mới giàu tiềm năng. Trong những giai đoạn không bị hạn chế về giãn cách xã hội, những người làm công tác xúc tiến đầu tư chủ động tìm kiếm, tăng cường tiếp xúc, nỗ lực hỗ trợ từng nhà đầu tư.
Bên cạnh những nỗ lực xúc tiến đầu tư với đối tác mới, hoạt động xúc tiến đầu tư tại chỗ (tư vấn, hỗ trợ các nhà đầu tư đã và đang đầu tư tại Nghệ An) cũng là một trong những hoạt động hiệu quả trong thu hút đầu tư. Nhờ vậy, các dự án đầu tư theo cả loại hình và tổng vốn đầu tư đều ngày càng gia tăng. Quan điểm xúc tiến đầu tư của trung tâm là tuy cần thu hút nhiều nhà đầu tư, nhưng không tập trung vào số đông, mà cần tập trung vào từng đối tác cụ thể. Trung tâm luôn nhìn nhận mỗi nhà đầu tư là một đối tác xúc tiến cụ thể có ưu thế riêng, nhu cầu riêng, khó khăn riêng. Qua tiếp xúc cụ thể nắm bắt nhu cầu của từng đối tác, hỗ trợ từng nhà đầu tư và xây dựng niềm tin với từng nhà đầu tư. Niềm tin của các nhà đầu tư phải xuất phát từ niềm tin và sự lựa chọn của mỗi nhà đầu tư cụ thể.
Ông Bùi Duy Đông, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Nghệ An.
Những khó khăn, thuận lợi khi các nhà đầu tư FDI ký kết, triển khai các dự án trên địa bàn tỉnh?
Ông Bùi Duy Đông: Trong quá khứ, các định kiến về khó khăn khi đầu tư vào Nghệ An là khá phổ biến do tỉnh chưa ký kết được nhiều dự án lớn trên địa bàn. Định kiến này khiến cho việc thu hút các nhà đầu tư, ký kết thêm các dự án gặp nhiều khó khăn. Trong giai đoạn vừa qua, công tác quy hoạch của một số địa phương trong tỉnh đang ở giai đoạn triển khai, nhiều địa phương chưa hoàn tất, nên sự sẵn sàng đưa đất đai vào sử dụng đang gặp khó khăn tại một số địa phương.
Nghệ An tuy được Trung ương hỗ trợ về chính sách thông qua các nghị quyết, nhưng việc triển khai thực tế vì nhiều nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan nên chưa phát huy được các lợi thế về mặt chính sách, và vì vậy chưa có lợi thế so sánh so với các tỉnh thành khác. Tại một số dự án, một số lĩnh vực vẫn còn tình trạng "tỉnh mở sở thắt", khiến cho tinh thần phục vụ và nỗ lực của lãnh đạo tỉnh đôi chỗ chưa xuyên suốt xuống đến tận từng hành động cụ thể của các chuyên viên, tạo ra rào cản đối với nhà đầu tư.
Về mặt thuận lợi, quan điểm chính quyền phục vụ của lãnh đạo tỉnh, sự đồng hành của chính quyền với doanh nghiệp, nhà đầu tư được hỗ trợ xuyên suốt từ lúc khảo sát, lựa chọn địa điểm thực hiện dự án, thực hiện thủ tục hành chính, triển khai đầu tư xây dựng cho đến khi dự án đi vào hoạt động. Môi trường này tạo tiền đề rất thuận lợi cho nhà đầu tư triển khai dự án tại địa bàn tỉnh. Tiềm năng về địa lý, ưu thế về dân số và sự quan tâm đặc biệt của Trung ương tạo ra lợi thế lớn cho tỉnh.
Cụ thể, Nghệ An có giao thông thuận lợi, hạ tầng đồng bộ (hệ thống đường bộ, đường thủy, đường sắt, đường hàng không; có cụm cảng biển quốc tế, khu công nghiệp với hạ tầng hoàn thiện); Khu kinh tế Đông Nam là khu kinh tế được hưởng chính sách ưu đãi đầu tư cao nhất của Chính phủ; Nguồn nhân lực dồi dào, chất lượng cao và chi phí lao động đang thấp hơn so với Khu vực phía Bắc và Nam. Các tiềm năng này là yếu tố cơ bản để thu hút các nhà đầu tư đến với tỉnh.
Theo ông, điều gì khiến nhà đầu tư FDI hứng thú và lựa chọn Nghệ An làm điểm dừng chân?
Ông Bùi Duy Đông: Mỗi một nhà đầu tư có một lý do riêng để đến với Nghệ An. Theo quan điểm cá nhân tôi, điểm khác biệt của Nghệ An khiến đa số nhà đầu tư nước ngoài thích thú lựa chọn Nghệ An chủ yếu đến từ một số các yếu tố như sau. Thứ nhất, hiện nay Nghệ An như trái cây vừa đến lúc chín, theo ngôn ngữ kinh tế học là có lợi thế so sánh động. Các yếu tố tiềm năng trước đây đang tích lũy về lượng, chưa đạt được sự tới hạn để chuyển biến về chất, nhưng nay là thời điểm mà sự chuyển biến về lượng tạo ra sự thay đổi về chất.
Các nỗ lực chuẩn bị của tỉnh đã đạt được thành tựu như đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, dịch vụ ngoài hàng rào các khu công nghiệp. Đặc biệt, đầu tư xây dựng nhà ở xã hội phục vụ người lao động trong khu kinh tế Đông Nam và các khu công nghiệp đang trên đà gặt hái những kết quả. Các nhà đầu tư hạ tầng khu công nghiệp cũng đã phát huy vai trò để tạo ra sự sẵn sàng cho các nhà đầu tư nước ngoài chọn Nghệ An làm điểm đến. Thứ hai, Nghệ An là tỉnh có dân số đứng thứ tư cả nước, trong giai đoạn dịch Covid-19 vừa qua, lượng lớn người lao động xa quê có nhu cầu làm việc gần nhà, tạo ra nguồn cung lực lượng lao động qua đào tạo dồi dào.
Nghệ An là tỉnh có diện tích lớn nhất cả nước, nhưng đa phần diện tích là đất nông nghiệp. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ lĩnh vực nông nghiệp sang công nghiệp đang diễn ra mạnh mẽ, tiềm năng chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp còn nhiều. Với tiềm năng về đất đai và lao động như vậy, lại đang ở thời kỳ đầu của quá trình công nghiệp hóa, dư địa để phát triển công nghiệp tại Nghệ An là rất lớn, đủ hấp dẫn để các nhóm nhà đầu tư nước ngoài chọn là điểm đến. Thứ ba, Nghệ An đang được lãnh đạo bởi những con người năng động, quyết liệt, luôn trăn trở về công tác thu hút đầu tư, luôn cam kết xây dựng cơ chế chính sách thu hút đầu tư; thường xuyên quan tâm, hỗ trợ triển khai, tháo gỡ các vướng mắc của các dự án FDI. Điều này tạo ra niềm tin để các nhà đầu tư nước ngoài chọn Nghệ An.
Ông có thể sơ phác hành trình để Nghệ An lọt vào top 10 trong cả nước về thu hút vốn FDI?
Ông Bùi Duy Đông: Về hành trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài của tỉnh, cá nhân tôi thấy có thể tạm chia ra làm hai giai đoạn, giai đoạn thứ nhất là giai đoạn thụ động chờ nhà đầu tư đến với tỉnh, giai đoạn thứ hai là giai đoạn chủ động xúc tiến đi tìm nhà đầu tư về với tỉnh. Năm 2020 là bản lề giữa hai giai đoạn này, là khi mà những lãnh đạo của Nghệ An sau những sự chuẩn bị kỹ lưỡng đã đề xuất và Thủ tướng quyết định thành lập Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch.
Giai đoạn thứ nhất bắt đầu từ năm 2004, Nghệ An thu hút được dự án FDI đầu tiên. Đến năm 2015 với tổng mức đầu tư 5,3 triệu USD. Đến hết năm 2015, Nghệ An đã thu hút được 75 dự án FDI, trong đó có 58 dự án còn hiệu lực với tổng số vốn đăng ký 1.637,76 triệu USD. Ở giai đoạn này, chưa có dự án mang tính động lực phát triển, chưa có nhiều tập đoàn đa quốc gia trong các lĩnh vực chế biến chế tạo, lĩnh vực sử dụng công nghệ cao. Thu hút đầu tư nước ngoài vào một số ngành, lĩnh vực ưu tiên và các ngành lĩnh vực có tiềm năng, lợi thế của tỉnh từ các doanh nghiệp FDI, tập đoàn đa quốc gia còn hạn chế. Điểm nổi bật của giai đoạn này là thu hút được dự án Khu công nghiệp đô thị và dịch vụ VSIP Nghệ An của liên doanh Semcorp (Singapore) và tập đoàn Becamex IDC (Việt Nam) - dự án quan trọng, làm tiền đề kéo theo nhiều nhà đầu tư nước ngoài thứ cấp đầu tư vào Nghệ An.
Giai đoạn thứ hai bắt đầu từ năm 2020, có được những nền tảng của công tác thu hút đầu tư giai đoạn thứ nhất cộng thêm với những thành tựu của hai năm nỗ lực không mệt mỏi, công tác thu hút đầu tư đã có những thành tựu vượt bậc với tốc độ tăng trưởng về thu hút đầu tư ngoạn mục. Trong vòng hơn 2 năm qua, hơn 1,8 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài đã được thu hút vào tỉnh, Chỉ tính riêng đầu năm cho đến nay, tổng nguồn vốn đầu tư FDI vào tỉnh đã đạt 935 triệu USD, trong đó có 4 tên tuổi lớn thuộc lĩnh vực sản xuất thiết bị điện tử và công nghệ đã tham gia vào Nghệ An là Goertek, Everwin, JuTeng, Luxshare ICT. Những tên tuổi lớn tham gia đầu tư vào tỉnh là bảo chứng cho môi trường đầu tư FDI tại Nghệ An. Đây là tiền đề cho thu hút vốn FDI vào tỉnh thời gian tới.
Bên cạnh công tác thu hút đầu tư, lãnh đạo tỉnh có chủ trương 5 sẵn sàng, sẵn sàng về mặt bằng đầu tư, sẵn sàng về hạ tầng thiết yếu, sẵn sàng về nguồn nhân lực, sẵn sàng đổi mới cải cách cải thiện môi trường kinh doanh, sẵn sàng hỗ trợ đã tạo ra chuyển biến rõ rệt trong toàn bộ hệ thống chính trị. Việc hoàn thành điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung xây dựng KKT Đông Nam đến năm 2040, xây dựng phương án phát triển các khu công nghiệp, khu kinh tế tích hợp trong quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó, mở rộng KKT Đông Nam lên khoảng 80.000 ha…
Nghệ An đang khẳng định được sự sẵn sàng trong thu hút FDI. Ngoài ra, việc ưu tiên thu hút các nhà đầu tư nước ngoài tham gia xây dựng hạ tầng khu công nghiệp đã mang lại những hiệu quả kép, bên cạnh hiệu quả của việc đầu tư vốn FDI vào tỉnh của những nhà đầu tư này, thì họ còn kêu gọi được thêm các nhà đầu tư FDI khác. Các nhà đầu tư xây dựng hạ tầng khu công nghiệp như VSIP, WHA, Hoàng Thịnh Đạt… đã đóng vai trò lớn trong việc đón làn sóng đầu tư từ Hàn Quốc, Đài Loan, Thái Lan…
Xin trân trọng cảm ơn ông!
