Đã đến lúc chọn lọc đầu tư FDI

408 tỉ USD

Tính đến cuối năm 2021, Việt Nam thu hút được 408 tỉ USD vốn đăng ký đầu tư FDI, đứng thứ 18 thế giới, thứ 2 Asean về thu hút FDI, sau Indonesia.

Hiện tại, điều quan trọng không phải là thu hút được thêm nhiều vốn FDI, quan trọng là phải thu hút được vốn đầu tư FDI chất lượng cao. Có 2 lĩnh vực cần đẩy mạnh thu hút đầu tư FDI thời gian tới là công nghiệp chế biến, chế tạo và dịch vụ.

7 tiêu chí chọn lọc đầu tư FDI thời gian tới

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết từ thực tế thu hút đầu tư FDI thời gian qua, Bộ Kế hoạch và đầu tư đang trình Thủ tướng 7 tiêu chí để chọn lọc đầu tư FDI thời gian tới. Đó là:

– Suất vốn đầu tư/ha đất.

– Số lao động tại mỗi dự án đầu tư.

– Hàm lượng công nghệ cao của dự án.

– Cam kết chuyển giao công nghệ của nhà đầu tư.

– Khả năng liên kết với khu vực doanh nghiệp trong nước.

– Bảo vệ môi trường.

– Đảm bảo quốc phòng an ninh.

Báo lỗ nhiều lần nhưng vẫn mở rộng đầu tư là bất thường

Nhân viên Shopee chuẩn bị giao hàng cho khách tại kho trên đường Nguyễn Tất Thành, quận 4, TP.HCM – Ảnh: TỰ TRUNG

Theo ông Nguyễn Văn Toàn – phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, những doanh nghiệp FDI báo lỗ nhiều lần nhưng vẫn tăng vốn, mở rộng đầu tư là bất thường, cần kiểm tra, giám sát nếu phát hiện sai phạm khai lỗ giả để trốn thuế cần xử lý nghiêm và không cho phép họ tiếp tục mở rộng đầu tư tại Việt Nam nữa.

Khi phát hiện doanh nghiệp FDI “lỗ giả lãi thật” cần xử lý nghiêm. Bên cạnh đó, cần giám sát chặt dự án đầu tư FDI có tiền sử nhiều lần báo lỗ, doanh nghiệp nào nhiều lần báo lỗ liên tục cần phải kiểm tra ngay. Không thể để tình trạng nhà đầu tư đến kinh doanh có lãi nhưng không chịu nộp thuế.

“Trường hợp Shopee doanh thu nhiều ngàn tỉ nhưng vẫn báo lỗ cần kiểm tra, làm rõ xem họ có lỗ thật không”, ông Toàn kiến nghị. Ông Toàn cũng cho biết các doanh nghiệp FDI của Nhật Bản khi đến đầu tư tại Việt Nam thì 3 năm đầu thường lỗ, hết năm thứ 3 dự án mới vào điểm hòa vốn, từ năm thứ 4 thường họ kinh doanh có lãi.

Câu chuyện hàng chục ngàn doanh nghiệp FDI báo lỗ theo các chuyên gia có hai trường hợp, thứ nhất là những doanh nghiệp FDI lỗ thật, trường hợp còn lại là những doanh nghiệp chuyển lãi thành lỗ, có hành vi chuyển giá thông qua hoạt động kinh doanh nội khối.

Ông Phạm Hùng Tiến, phó giám đốc và quản lý dự án Viện Friedrich Naumann Foundation tại Việt Nam (FNF), chia sẻ khi các doanh nghiệp FDI báo lỗ thường đằng sau họ có các công ty luật chuyên về mảng tài chính tư vấn, nắm được các kẽ hở luật pháp để khai thác.

Chuyển giá không chỉ có ở Việt Nam mà những công ty công nghệ vận hành trên nền tảng trực tuyến thì ở châu Âu cũng có hiện tượng chuyển giá và họ đã từng xử phạt Facebook, Google. Với Shopee, trước mắt cần qua truyền thông để người dân hiểu được cách làm ăn của doanh nghiệp, để người Việt hiểu và lựa chọn dịch vụ của họ.

Theo ông Tiến, tình trạng hàng chục ngàn doanh nghiệp FDI báo lỗ không có gì lạ, nhiều năm nay câu chuyện chuyển giá, lỗ giả lãi thật của doanh nghiệp FDI đã được đặt ra.

Tuy nhiên, để hạn chế hành vi chuyển giá thì ngay từ khâu lựa chọn, cấp chứng nhận đầu tư dự án FDI các địa phương cần nắm được mục đích, khả năng, lịch sử, cách quản lý doanh nghiệp của nhà đầu tư.

B.N.

Muốn có nhà đầu tư tốt, cần tiêu chí rõ ràng

Trong đó, một số chuyên gia kinh tế cho rằng xu hướng chung trong thu hút đầu tư FDI thời gian tới là phải tiết kiệm đất đai, năng lượng và ít thâm dụng lao động.

Chọn theo lĩnh vực, địa bàn

Ông Phạm Hùng Tiến, phó giám đốc và quản lý dự án Viện Friedrich Naumann Foundation tại Việt Nam (FNF), thẳng thắn cho rằng một trong cái khó của thu hút đầu tư FDI hiện nay là lĩnh vực thu hút đầu tư quá rộng nên khó kiểm soát tốt chất lượng các dự án.

Thực tế có những dự án công nghệ cao như Samsung nhưng cũng có những dự án công nghệ thấp như dệt nhuộm, nên có nhiều khó khăn trong thẩm định dự án trước khi cấp phép.

Câu chuyện này ở các nước thì họ đều chọn những lĩnh vực cụ thể thường là công nghệ cao, trong nước chưa phát triển để thu hút đầu tư, như vậy họ kiểm soát công nghệ dự án dễ hơn.

Để cải thiện chất lượng đầu tư FDI thời gian tới, một số chuyên gia kinh tế cho rằng cần làm tốt công tác định hướng thu hút đầu tư theo địa bàn.

Ví dụ những tỉnh như Bắc Ninh, Thái Nguyên là thủ phủ sản xuất của Samsung thì chỉ nên tập trung thu hút đầu tư FDI vào lĩnh vực chuyên biệt như điện tử, điện thoại và linh kiện điện tử để phục vụ cho hai chuỗi cung ứng sản xuất này.

Ông Nguyễn Văn Toàn, phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, cũng cho biết từ lâu hiệp hội đã kiến nghị xây dựng bộ tiêu chí chọn lọc đầu tư FDI, có bộ tiêu chí này mới phát huy được cái tích cực, hạn chế tiêu cực của đầu tư FDI.

Bộ tiêu chí chọn lọc cần xây dựng theo hướng ưu tiên thu hút đầu tư theo cấp độ khác nhau, định hướng thu hút đầu tư FDI theo vùng, dựa trên thế mạnh các địa phương.

Nhân viên làm việc ở doanh nghiệp FDI Intel Việt Nam tại Khu công nghệ cao, TP Thủ Đức, TP.HCM – Ảnh: TỰ TRUNG

Chú ý tiết kiệm tài nguyên, năng lượng

Theo ông Toàn, trước đây chúng ta thừa lao động nên thu hút FDI để có việc làm, có vốn phát triển kinh tế.

Ở giai đoạn hiện nay không thừa lao động, vốn không quá thiếu, đất đai phát triển công nghiệp ngày càng hẹp hơn, các vấn đề ô nhiễm môi trường, tiêu hao nhiều năng lượng nổi lên, buộc chúng ta phải có tiêu chí chọn lọc đầu tư FDI.

Ông Toàn cũng cho rằng phải thay đổi, chọn lọc đầu tư kỹ càng để doanh nghiệp FDI đến Việt Nam làm ăn kinh doanh thay đổi theo. Việt Nam không thể là quốc gia lạc hậu để các nhà đầu tư FDI đến xả rác mãi được.

Cần một bộ tiêu chí chọn lọc tốt để các dự án FDI đầu tư vào Việt Nam sử dụng ít tài nguyên đất đai, ít năng lượng hơn nhưng hiệu quả đầu tư cao hơn. “Trong đó, bài toán năng lượng là vấn đề sống còn của nhiều quốc gia nên nếu chúng ta thu hút những dự án tiêu hao năng lượng lớn thì sẽ thiệt thòi”, ông Toàn nói.

Theo ông Toàn, nhiều doanh nghiệp FDI ý thức rất rõ vấn đề bảo vệ môi trường, chẳng hạn các doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư tại Khu công nghiệp Thăng Long (Hà Nội), họ tuân thủ những tiêu chuẩn nghiêm ngặt về môi trường khắt khe. Tất nhiên, thời gian qua do chúng ta chưa chọn lọc tốt nên những doanh nghiệp FDI lợi dụng những quy định về môi trường lỏng lẻo, gây ô nhiễm môi trường.

“Tôi nhớ sau sự cố Vedan xả thải trên sông Đồng Nai, sau khi báo chí lên tiếng, các cơ quan chức năng vào cuộc thì đến nay họ đã tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về môi trường.

Vì vậy, việc ban hành tiêu chuẩn về môi trường trong chọn lọc FDI thực sự cần thiết, nó giúp cho doanh nghiệp FDI dễ dàng tuân thủ, xã hội giám sát thuận tiện hơn”, ông Toàn chia sẻ.

Công nghệ không thể lạc hậu

Ông Phạm Hùng Tiến nêu cùng một nhà đầu tư nhưng khi họ đến Mỹ, EU, Nhật Bản thì đầu tư sử dụng công nghệ, mô hình liên kết khác, tuy nhiên khi đến Việt Nam đầu tư họ mang tới công nghệ, dây chuyền khác. Trong đó có nhiều “quy trình” chỉ mua thô, tạm nhập, tái xuất. Vì thế cần những tiêu chuẩn chọn lọc FDI khắt khe hơn để nâng cao hiệu quả đầu tư.

Cho nên trước khi cấp phép dự án FDI cơ quan chức năng cần thẩm định kỹ hồ sơ dự án để biết được máy móc, công nghệ, dây chuyền, mặt hàng sản xuất họ sẽ đưa vào Việt Nam là gì. “Điều này cũng cần đưa vào bộ tiêu chí chọn lọc FDI thời gian tới để địa phương dễ dàng thực hiện”, ông Tiến đề xuất.

Đây là ý kiến của một số chuyên gia chia sẻ cùng Tuổi Trẻ khi đề cập việc Bộ Kế hoạch và đầu tư đang trình Thủ tướng 7 tiêu chí chọn lọc nhà đầu tư FDI trong thời gian tới.

Nguồn: tuoitre.vn