Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Cục trưởng Cục Thuế cho biết, tính toán sơ bộ có 119 tập đoàn nước ngoài và 4 tập đoàn Việt Nam phát sinh số thuế TNDN bổ sung phải nộp theo quy định thuế tối thiểu toàn cầu năm 2024, với tổng số thuế ước tính khoảng 12.600 tỷ đồng.
Nghị định 236/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 15/10/2025. Ảnh: Internet
Cục Thuế, Bộ Tài chính mới đây đã có công văn gửi Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài (VAFIE) về việc phối hợp tuyên truyền, phổ biến chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) bổ sung theo Nghị định số 236/2025/NĐ-CP của Chính phủ.
Nghị định 236/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 15/10/2025, áp dụng cho năm tài chính 2024 đối với các đơn vị hợp thành của tập đoàn đa quốc gia có doanh thu hợp nhất của công ty mẹ tối cao đạt từ 750 triệu EUR trở lên trong ít nhất hai năm trong bốn năm tài chính liền kề.
Hàng loạt cơ chế chuyển tiếp và giảm trừ hỗ trợ doanh nghiệp
Theo Cục Thuế, Nghị định 236/2025/NĐ-CP quy định nhiều cơ chế chuyển tiếp, miễn và giảm nghĩa vụ thuế bổ sung trong một số trường hợp nhất định.
Cụ thể, Điều 8 quy định về xử lý các khoản thuế trong thời gian chuyển tiếp: trong năm tài chính đầu tiên mà tập đoàn đa quốc gia thuộc phạm vi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, tập đoàn phải tính đến toàn bộ tài sản thuế hoãn lại và thuế hoãn lại phải trả được phản ánh trong báo cáo tài chính của các đơn vị hợp thành tại Việt Nam trước khi bắt đầu năm chuyển tiếp.
Trường hợp một đơn vị hợp thành tại Việt Nam thuộc đối tượng áp dụng thuế TNDN bổ sung tối thiểu đạt chuẩn (QDMTT) trước khi thuộc phạm vi tổng thu nhập chịu thuế tối thiểu (IIR) tại quốc gia của công ty mẹ, năm chuyển tiếp sẽ được xác định là năm tài chính đầu tiên mà đơn vị đó thuộc đối tượng IIR. Thuế suất thực tế tại Việt Nam được tính theo hướng dẫn tại Phụ lục II của Nghị định 236/2025/NĐ-CP.
Đáng chú ý, Điều 9 quy định thuế bổ sung theo QDMTT được xác định bằng 0 trong giai đoạn đầu hoạt động đầu tư quốc tế nếu tập đoàn đa quốc gia có không quá 6 quốc gia thành viên và tổng giá trị tài sản hữu hình tại các nước (ngoài nước tham chiếu) không vượt 50 triệu EUR. Cơ chế này giúp các tập đoàn quy mô nhỏ hoặc mới mở rộng đầu tư quốc tế có thêm dư địa ổn định sản xuất, tránh gánh nặng thuế đột ngột.
Trong thời gian chuyển tiếp 2024–2026, cơ quan thuế không xử phạt hành chính đối với các lỗi kê khai, đăng ký hoặc nộp hồ sơ quá hạn trong phạm vi nhất định nếu người nộp thuế đã tự khắc phục và nộp đủ nghĩa vụ. Đây là tín hiệu tích cực, thể hiện tinh thần đồng hành của Nhà nước, giúp doanh nghiệp làm quen với cơ chế mới.
Bên cạnh đó, Nghị định cũng đưa ra các tiêu chí giảm trừ trách nhiệm theo hướng đơn giản hóa. Doanh nghiệp có thể được xác định thuế bổ sung bằng 0 nếu đáp ứng một trong các tiêu chí về tổng doanh thu, lợi nhuận trước thuế TNDN hoặc thuế suất thực tế được đơn giản hóa theo hướng dẫn của OECD. Các trường hợp đã thực hiện QDMTT đạt chuẩn tại quốc gia khác hoặc năm đầu áp dụng cơ chế IIR cũng được miễn nghĩa vụ thuế bổ sung tại Việt Nam.
Những quy định này vừa đảm bảo tính tương thích quốc tế, vừa giúp giảm áp lực tuân thủ cho doanh nghiệp trong bối cảnh nhiều quốc gia mới bắt đầu nội luật hóa quy định thuế tối thiểu toàn cầu.
Cơ quan Thuế cũng lưu ý, việc áp dụng một chính sách thuế phức tạp như thuế tối thiểu toàn cầu đòi hỏi các doanh nghiệp phải thay đổi hệ thống kế toán, quy trình báo cáo và quản lý dữ liệu.
119 tập đoàn nước ngoài và 4 tập đoàn Việt Nam phát sinh thuế TNDN bổ sung
Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Cục trưởng Cục Thuế.
Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Cục trưởng Cục Thuế cho biết, với việc ban hành Nghị định này, Việt Nam khẳng định quyền đánh thuế của mình đối với các tập đoàn đa quốc gia có hoạt động tại Việt Nam, thay vì để các quốc gia khác thu phần thuế bổ sung. Điều này giúp giữ lại nguồn thu ngân sách đáng kể cho Việt Nam, đồng thời thể hiện sự chủ động và hội nhập tích cực vào hệ thống thuế toàn cầu.
Theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế, nếu một tập đoàn có thuế suất thực tế tại Việt Nam dưới 15%, phần chênh lệch này có thể bị đánh thuế bổ sung tại nước có công ty mẹ theo quy định Tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu (IIR). Hiện nay, theo thống kê của OECD, khoảng 50 quốc gia đã triển khai các quy định về thuế tối thiểu toàn cầu theo nhiều cách khác nhau.
Theo số liệu quyết toán thuế TNDN năm 2023, Cục Thuế tính toán sơ bộ có 119 tập đoàn nước ngoài và 4 tập đoàn Việt Nam phát sinh số thuế TNDN bổ sung phải nộp theo quy định thuế tối thiểu toàn cầu năm 2024, với tổng số thuế ước tính khoảng 12.600 tỷ đồng. Quy định này giúp ngăn chặn tình trạng chuyển lợi nhuận sang các quốc gia có thuế suất thấp, đảm bảo công bằng và hiệu quả trong hệ thống thuế.
Ông Minh nhấn mạnh, Nghị định 236/2025/NĐ-CP có tác động lâu dài và sâu rộng trên ba khía cạnh chính: nguồn thu ngân sách, môi trường đầu tư và công bằng cạnh tranh.
Thứ nhất, Nghị định giúp tăng thu ngân sách, giữ lại phần thuế bổ sung tại Việt Nam để đầu tư cho các lĩnh vực trọng yếu như cơ sở hạ tầng, giáo dục, y tế và an sinh xã hội.
Thứ hai, về môi trường đầu tư, quy định mới không làm giảm sức hấp dẫn của Việt Nam mà định hình lại hướng thu hút FDI theo chất lượng thay vì ưu đãi thuế, khuyến khích đầu tư thực chất, tạo việc làm và giá trị gia tăng cao.
Thứ ba, về công bằng cạnh tranh, thuế tối thiểu toàn cầu giúp thu hẹp chênh lệch giữa các tập đoàn đa quốc gia được ưu đãi thuế và doanh nghiệp trong nước, tạo ra sân chơi bình đẳng hơn trong nền kinh tế.
VAFIE đồng hành cùng ngành Thuế trong công tác tuyên truyền chính sách mới
Nhằm góp phần phổ biến và nâng cao hiểu biết về chính sách thuế TNDN bổ sung theo Nghị định 236/2025/NĐ-CP, mới đây tại Hội thảo Thuế “Chính sách thuế mới tác động đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và chế độ kế toán theo chuẩn mực quốc tế IFRS” tổ chức tại Nghệ An, với sự tham dự của hơn 200 doanh nghiệp trong nước và nước ngoài, VAFIE đã phổ biến nhiều thông tin cập nhật quan trọng của Nghị định.
Tạp chí Nhà đầu tư, trực thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài (VAFIE) là một trong những đơn vị tiên phong tổ chức các hội thảo quốc tế trong giai đoạn 2022–2024 nhằm cập nhật và phân tích vấn đề áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, ngay từ khi chính sách này vẫn còn là vấn đề mới trên thế giới.
Được biết, thời gian tới, VAFIE sẽ tiếp tục phối hợp với các Cục Thuế địa phương tổ chức chuỗi Hội thảo Thuế tại Bắc Ninh, Hà Tĩnh và một số địa phương khác, nhằm tuyên truyền, phổ biến chính sách thuế TNDN bổ sung tới cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước.
